Transistor là một linh kiện điện tử chủ động. Một linh kiện điện tử chủ động là thứ có thể thực hiện khuếch đại hoặc xử lý tín hiệu. Transistor là thành phần cơ bản trong các bộ khuếch đại công suất, bộ khuếch đại âm thanh, bộ chuyển đổi, nguồn cấp điện, v.v. Thuật ngữ transistor có phần tổng quát. Nó có thể là BJT, MOSFET hoặc JFET. Nhưng đối với người bình thường (những người đam mê điện tử), nó thường đề cập đến BJT. Vì vậy, trong bài hướng dẫn này, chúng ta sẽ tập trung vào cách kiểm tra xem transistor có bị lỗi hay không, mà cụ thể là BJT.
Nếu bạn quan tâm đến MOSFET, hãy đọc bài viết: “Cách Kiểm Tra MOSFET Có Bị Lỗi Hay Không“. BJT là viết tắt của Bipolar Junction Transistor (Transistor lưỡng cực). Transistor có thể là loại NPN hoặc PNP. Nó là một thiết bị chủ động có khả năng khuếch đại và thậm chí có tác dụng chuyển mạch.
Dưới đây là một minh họa đơn giản về sự khác biệt giữa NPN và PNP. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về những điều cơ bản, hãy đọc bài viết “Nguyên tắc hoạt động của Transistor NPN và Ứng dụng thực tế“.
Cách Kiểm Tra Transistor NPN Có Bị Lỗi Hay Không
Nếu transistor được biết là loại NPN, dưới đây là các bước khắc phục sự cố để biết liệu transistor có bị lỗi hay không.
Các bước:
- Lấy một đồng hồ vạn năng và đặt nó ở chế độ kiểm tra diode.
- Kết nối que đo dương của đồng hồ với chân base hoặc chân “P” trong hình trên đối với loại NPN. Kết nối que đo âm với chân “N” hoặc chân emitter. Một transistor tốt sẽ đọc được điện áp khoảng 0,7V. Một transistor bị lỗi sẽ đọc giá trị khác. Giá trị khác có nghĩa là giá trị xa mức 0,7V. Transistor tốt thường đọc giá trị khoảng 0,3V-0,7V cho các biến thể germanium và silicon.
- Chuyển que đo âm của đồng hồ sang chân “N” còn lại hoặc chân collector. Đánh giá phải giống như mục 2 ở trên.
- Thử đảo ngược các kết nối que đo của mục 2 và 3, lúc này số đọc phải là 0V. Điều này có nghĩa là tiếp giáp transistor không dẫn điện do nó ở trạng thái phân cực ngược. Nếu số đọc khác, thì transistor bị lỗi.
- Transistor bị lỗi có thể có điện trở bằng không khi đo giữa collector và emitter.
Cách Kiểm Tra Transistor PNP Có Bị Lỗi Hay Không
Nếu transistor được biết là loại PNP, dưới đây là các bước khắc phục sự cố để biết liệu transistor có bị lỗi hay không.
Các bước:
- Lấy một đồng hồ vạn năng và đặt nó ở chế độ kiểm tra diode.
- Kết nối que đo dương của đồng hồ với chân base hoặc “P” hoặc chân emitter trong hình trên đối với loại PNP. Kết nối que đo âm với chân “N” hoặc chân base. Một transistor tốt sẽ đọc được điện áp khoảng 0,7V. Một transistor bị lỗi sẽ đọc giá trị khác. Giá trị khác có nghĩa là giá trị xa mức 0,7V. Transistor tốt thường đọc được giá trị khoảng 0,3V-0,7V cho các biến thể germanium và silicon.
- Chuyển que đo dương của đồng hồ sang chân “P” còn lại hoặc chân collector. Đánh giá phải giống như mục 2 ở trên.
- Thử đảo ngược các kết nối que đo của mục 2 và 3, lúc này số đọc phải là 0V. Điều này có nghĩa là tiếp giáp transistor không dẫn điện do nó bị phân cực ngược. Nếu số đọc khác, thì transistor bị lỗi.
- Transistor bị lỗi có thể có điện trở bằng không khi đo giữa collector và emitter.
Nếu không biết loại transistor thì bắt đầu kiểm tra như thế nào?
Ngày nay, dễ dàng để lấy tờ dữ liệu (datasheet) của bất kỳ linh kiện điện tử nào khi có số linh kiện hoặc ký hiệu trên thân linh kiện. Tuy nhiên, nếu không có những thông tin này, sẽ rất khó. Giải pháp khả thi là phải hiểu sơ đồ mạch điện nếu nó có sẵn. Loại NPN và PNP có cấu hình phân cực khác nhau. Loại NPN luôn có nguồn dương cấp cho phần base, trong khi phần emitter đưa về đất và nguồn dương cũng được cấp cho collector. Mặt khác, loại PNP có điểm đất tại phần base và nguồn dương tại phần emitter.
Nếu không có sơ đồ mạch điện thì phải làm sao? Thử và sai sẽ giải quyết. Làm theo các bước dưới đây.
Các bước xác định transistor NPN:
- Kết nối que đo dương của đồng hồ với bất kỳ chân nào của transistor. Cũng kết nối que đo âm với bất kỳ chân nào của transistor nhưng không trùng với chân đã kết nối với que đo dương. Đảm bảo cài đặt đồng hồ ở chế độ kiểm tra diode. Quan sát số đọc trên đồng hồ.
- Nếu số đọc đồng hồ nằm trong khoảng 0,3V-0,7V, điều này có nghĩa là một trong các diode trên các tiếp giáp của transistor đã dẫn điện thuận.
- Không di chuyển que đo dương khỏi vị trí của nó trong khi di chuyển que đo âm sang chân không có kết nối que đo nào. Nếu số đọc trên đồng hồ vẫn khoảng 0,3V-0,7V thì transistor là loại NPN.
- Nếu các thử nghiệm trên cho kết quả khác, hãy xem xét các bước dưới đây.
Các bước xác định transistor PNP:
- Kết nối que đo dương của đồng hồ với bất kỳ chân nào của transistor. Cũng kết nối que đo âm với bất kỳ chân nào của transistor nhưng không trùng với chân đã kết nối với que đo dương. Đảm bảo cài đặt đồng hồ ở chế độ kiểm tra diode. Quan sát số đọc trên đồng hồ.
- Nếu số đọc đồng hồ nằm trong khoảng 0,3V-0,7V, điều này có nghĩa là một trong các diode trên các tiếp giáp của transistor đã có thể dẫn điện thuận.
- Không di chuyển que đo âm khỏi vị trí của nó trong khi di chuyển que đo dương sang chân không có kết nối que đo nào. Nếu số đọc đồng hồ vẫn khoảng 0,3V-0,7V thì transistor là loại PNP.
Nếu các thử nghiệm trên cho kết quả khác, transistor có thể bị lỗi. Nên thay thế nó. Các hướng dẫn trên có thể chỉ mang tính cơ bản. Kinh nghiệm sẽ cho biết thêm về Cách Kiểm Tra Transistor Có Bị Lỗi Hay Không.
Các trường hợp chết phổ biến của transistor
Các trường hợp chết phổ biến của transistor là chập mạch giữa base-emitter, chập mạch base-collector, chập mạch collector-emitter, hở mạch collector-emitter, hở mạch base-emitter hoặc hở mạch base-collector.
Trả lời